Schermvrij opvoeden? Expert Marloes Jonker waarschuwt voor déze valkuilen

In dit artikel:

Psycholoog Thijs Launspach publiceert op 11 november het boek Smartphonevrij Opgroeien, waarin hij pleit voor een nieuwe norm: kinderen zonder scherm in de hand, ondersteund door ouders, scholen en gemeenschappen. Hij beschrijft als voordelen meer ongestoorde speeltijd, betere slaap, grotere concentratie, meer offline sociale oefentijd en minder druk van likes en status. Launspach erkent dat zo’n volledige schermvrije opvoeding idealistisch is en alleen werkt als groepen gezamenlijk besluiten anders om te gaan met telefoongebruik.

Schermtijdcoach Marloes Jonker nuanceert die utopie en waarschuwt dat schermen niet per se schadelijk zijn voor kinderen ouder dan twee jaar; het probleem ontstaat bij gebrek aan balans, begeleiding en bescherming. Té veel schermtijd kan de lichamelijke activiteit, buitenspelen, slaap en sociale interactie ondermijnen. Daarnaast onderschatten veel ouders de risico’s van online contact: kinderen kunnen worden benaderd door vreemden, gewelddadige content zien of slachtoffer worden van online pesten — voorbeelden als Roblox illustreerden dit in de tekst.

Praktische richtlijnen die in het artikel aan bod komen:
- Voor de allerkleinsten (onder twee jaar) is schermtijd aantoonbaar niet bevorderlijk en moet die sterk beperkt worden.
- Jonker raadt aan een eerste smartphone uit te stellen tot groep 8 (rond 11–12 jaar), conform de Nederlandse overheidsaanbevelingen; sociale media zou ze pas vanaf circa 15 jaar toestaan.
- Als tussenstap kan een ‘dumbphone’ (zonder apps en internet) volstaan: goedkoop en beperkt tot bellen en sms’en.
- Ouders moeten actief kiezen welke apps zijn toegestaan en gebruikmaken van ouderlijke instellingen.

Daarnaast pleit Jonker voor structurele aandacht voor digitale geletterdheid in het onderwijs — een soort ‘digitale verkeersles’ naast verkeer- en burgerschapsonderwijs — zodat kinderen leren omgaan met nepnieuws, privacy, wachtwoorden, online pesten, games, influencers en reclame. Scholen zijn volgens haar essentieel: ouders kunnen dat niet alleen dragen.

Voor gezond schermgebruik beveelt ze afwisseling en bewust kiezen: geen uren doelloos scrollen maar gevarieerde activiteiten (offline spelen, lezen, sport, muziek). Ouders dienen voorbeeldgedrag te tonen (telefoons weg tijdens het avondeten), grenzen te stellen en samen met hun kinderen regels op te stellen die ze zelf naleven. Conclusie van het artikel: een gulden middenweg is wenselijk — schermen en smartphones niet demoniseren, maar ook niet naïef omgaan met de risico’s. Het boek Smartphonevrij Opgroeien ligt vanaf vandaag in de winkels.