Onderwijsdeskundige: 'Pyjamadagen en knutselopdrachten lijken leuk, maar vergroten ongemerkt de ongelijkheid'

In dit artikel:

Schijnbaar onschuldige schoolactiviteiten zoals pyjamadagen, spreekbeurten, kastanje- of knutselopdrachten en vooral de traditionele surprise leggen vaak ongelijkheid bloot bij leerlingen. Ellen Donkers van het Nederlands Jeugdinstituut wijst erop dat wat voor de ene klas gewoon leuk is, voor gezinnen met weinig middelen of weinig tijd een probleem kan worden: nieuwe pyjama’s, verkleedkleren of knutselmaterialen zijn niet vanzelfsprekend en soms een onhaalbare extra uitgave. Kinderen worden soms zelfs thuis gehouden omdat ouders geen alternatief zien.

Het probleem gaat verder dan geld: opdrachten die thuis moeten plaatsvinden vragen tijd, ruimte, aandacht en soms hulp bij taal of vaardigheden. Hierdoor ontstaan verschillen in deelname en resultaat, en voelen ouders zich soms beschaamd of gestrest. Donkers benoemt ook de mentale belasting van al die losse verzoeken: “Speciale dagen zijn leuk, maar te veel ‘speciale’ dagen zorgen voor stress.” Daardoor stapelen administratieve en praktische eisen zich op bij gezinnen met minder draagkracht.

Donkers pleit niet voor het afschaffen van thema- of feestdagen, maar voor bewustere keuzes en kleine aanpassingen die inclusiever zijn. Concrete maatregelen: materiaal beschikbaar stellen op school, surprises gezamenlijk in de aula laten maken, alternatieven aanbieden, minder vaak speciale opdrachten plannen, en ouders laagdrempelig betrekken via een inloopmoment of koffieochtend. Zulke oplossingen kosten weinig maar verminderen stress en voorkomen dat deelname van thuisafhangt.

Kort gezegd: met relatief eenvoudige wijzigingen kunnen scholen het plezier van speciale dagen behouden terwijl ze deelname eerlijker maken. Door rekening te houden met financiële omstandigheden, tijdsdruk en mentale belasting kunnen scholen voorkomen dat leuke activiteiten onbedoeld leiden tot uitsluiting of extra stress.