Loth van Veen in Zweden: 'Hoe kinderen hier leren van vuurtje stoken en messen gebruiken'
In dit artikel:
Loth van Veen (40), moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5), verhuisde in de zomer van 2024 met haar gezin naar Zweden, waar ze een oud huis in het bos renoveert en het Zweedse onderwijs en de opvoedingsstijl onderzoekt. In haar maandelijkse column beschrijft ze hoe anders kinderen in Zweden met risico’s leren omgaan vergeleken met Nederland. Waar veel Nederlandse ouders (ongeveer 70%) geneigd zijn risicovolle situaties te vermijden, valt Loth op dat Zweedse scholen en ouders juist oefeningen aanbieden die kinderen helpen motoriek, zelfvertrouwen en risicobeoordeling te ontwikkelen.
Op de eerste dag op de förskola kreeg haar vijfjarige zoon meteen een boomstam, een hamer en spijkers; haar oudste volgt wekelijks slöjd, lessen houtbewerking met zagen en messen. Loth noemt voorbeelden zoals het leren maken van vuur of het slijpen van takken en merkt dat volwassenen vaak reflexmatig willen ingrijpen. Zij pleit ervoor vaker te observeren: kijk wat een kind probeert, of het om hulp vraagt en of de situatie werkelijk gevaarlijk is. Te snel waarschuwen ondermijnt volgens haar het leerproces en het vertrouwen van het kind.
Ze benadrukt drie concrete inzichten: maak een duidelijk onderscheid tussen gevaar (onacceptabel, bijvoorbeeld giftige planten of druk verkeer) en risico (een leerkans waarbij toezicht en grensbepaling horen); observeer en grijp pas in bij echte nood; en wees zorgvuldig met taal — vragen als “voel je stevig genoeg?” stimuleren zelfreflectie en zelfstandigheid veel meer dan directe waarschuwingen. Praktische voorbeelden uit haar ervaring: marshmallows roosteren waarbij kinderen zelf het vuur aanmaakten en een vijfjarige die op een feestje een groot paddenstoelenmes kreeg zonder ophef.
Ook VeiligheidNL-expert Zeina Bassa pleit voor risicovol buitenspelen: vallen en weer opstaan zijn leerprocessen die kinderen sterker maken en hen helpen screentijd te verruilen voor buitenspelen. Loth verwijst bovendien naar een online test waarmee ouders kunnen ontdekken hoe goed ze zijn in het begeleiden van risicovol spel.
Kort: in Zweden ligt de nadruk op begeleiden in plaats van beschermen; kinderen krijgen kansen om veilig te oefenen met gereedschap en vuur, wat hun motorische ontwikkeling, risicobeoordeling en zelfvertrouwen moet bevorderen — een aanpak waar Nederlandse ouders van kunnen leren.