Help, oma gelooft alles wat AI zegt: zo leer je grootouders om fake news te spotten

In dit artikel:

In 2025 groeit het gebruik van AI niet alleen in nuttige toepassingen, maar ook als instrument voor misleiding — met name gericht op (groot)ouders. Omdat veel vijftigplussers digitaal laat zijn opgegroeid, missen ze ervaring met deepfakes, voice-cloning en overtuigende AI-teksten. Onderzoek van de Universiteit van Michigan toont dat 92% van de 50-plussers wil weten of iets echt is en ruim 80% wil leren over de risico’s.

De schaamteloze praktijken variëren van video-deepfakes van politici en chatbots die zich voordoen als vrienden tot telefonische oplichting met nagebootste stemmen van kinderen. Een concreet voorbeeld: in Florida verloor een vrouw 15.000 dollar nadat een AI-gemaakte stem van haar “dochter” om noodhulp vroeg. Zulke scams spelen in op paniek en haastige beslissingen.

Niet alle foutieve AI-inhoud is kwaadaardig, maar kan wel schadelijk zijn — denk aan kinderfilmpjes die dieren verkeerd voorstellen of zelfgemaakte “gezondheidstips” die misleidende medische claims doen. Ouderen die online naar medische informatie zoeken lopen extra risico omdat AI-gegenereerde teksten erg betrouwbaar kunnen klinken.

Praktische adviezen voor hulp: raak niet in paniek, hang op en bel terug op een bij jou bekend nummer, overleg met iemand anders en stel een gewone controlevraag voordat je handelt. Benader slachtoffers met begrip; schaamte is groot maar zij zijn eerder doelwit dan schuldigen. Leer hen stap voor stap digitale vaardigheden en help bij het herkennen van verdachte content, terwijl je hun levenservaring respecteert.

Opmerkelijk is ook dat jongeren AI soms gebruiken voor grappen die uit de hand lopen — de politie moest meerdere keren ingrijpen bij zulke incidenten. Bronmateriaal is onder meer een artikel van Parents en onderzoek van de Universiteit van Michigan.