Docent Enzo Salatiello (32) ging van zeer moeilijk opvoedbaar naar drie masters: 'Wat grote mensen over mij opschreven, had mijn toekomst kunnen bepalen'
In dit artikel:
Enzo Salatiello (32) groeide op in een onstabiele thuissituatie met huiselijk geweld, zat in pleeggezinnen en kindertehuizen en kreeg op elfjarige leeftijd het advies voor ZMOK-onderwijs (zeer moeilijk opvoedbare kinderen). Ondanks een dossier vol negatieve beoordelingen — dat zijn toekomst weinig perspectief bood — wist hij via vmbo, mbo en hbo door te stromen tot aan de universiteit en behaalde hij rond zijn 32e verjaardag zijn derde masterdiploma. Zijn loopbaan als trainer en docent, vooral voor mbo niveau-1, staat in schril contrast met het vroege beeld dat hulpverleners van hem hadden.
Salatiello vertelt dat labels en dossiers bij kinderen vaak de nadruk leggen op tekortkomingen en daarmee levensroutes vastleggen. De aantekeningen van professionals focusten volgens hem voornamelijk op wat misging: tekort aan egards, moeite met kritiek en een neiging tot eigen voordeel. Dat soort oordelen dempt volgens hem de mogelijkheden van een kind omdat volwassenen die autoriteit hebben en beslissingen nemen op basis van dergelijke papieren. Zijn persoonlijke ervaring motiveert hem nu juist om jongeren niet te reduceren tot een lijstje in een dossier, maar hen te zien als mensen met talenten en groeipotentieel.
In de klas begeleidt Salatiello een zeer diverse groep studenten — van jongeren zonder diploma en nieuwkomers tot gedetineerden en tienermoeders — en hanteert hij voor verschillende niveaus nagenoeg dezelfde onderwijsaanpak. Hij stelt dat houding en inzet belangrijker zijn dan het label van een schooltype; hard werken en hoge verwachtingen kunnen veel verschil maken, ook als het leerproces voor sommigen zwaarder verloopt. Zijn overtuiging is dat leerlingen niet automatisch op alle vakken op hetzelfde niveau hoeven presteren om ergens in uit te blinken; intelligentie is veelvormig en mag geen allesbeslissend criterium zijn.
Tegelijk waarschuwt Salatiello voor survivorship bias: zijn eigen succesverhaal mag niet verdoezelen hoe zwaar de tocht voor veel kinderen werkelijk is. Hij erkent dat hij bevoorrecht was en dat veel jonge mensen in vergelijkbare omstandigheden niet zo’n uitweg vinden. Daarom roept hij hulpverleners, leraren en andere professionals op om bij het raadplegen van dossiers kritisch te zijn: is dit document het hele verhaal, of ontbreekt er context die een andere toekomst mogelijk maakt?
Als oplossingsrichting pleit hij voor gepersonaliseerd leren en voor het loslaten van starre hokjes die het onderwijs in de afgelopen eeuw organiseerden. Moderne technologie en flexibeler onderwijsbeleid zouden volgens hem moeten helpen om leerlingen meer maatwerk en keuzeruimte te bieden. Zijn boodschap is praktisch en normatief tegelijk: zie het kind achter het dossier, houd hoge verwachtingen en open de deur naar alternatieve paden in plaats van die vroegtijdig dicht te slaan.